Khi người mới bắt đầu học thiền, thắc mắc phổ biến nhất thường xoay quanh việc: “Tôi phải làm gì để thiền cho đúng?” Dựa trên những kinh nghiệm từ Ngài Mahasi bài giảng, Ngài không trả lời bằng những khái niệm cao siêu, nhưng lại đưa ra một phương pháp cực kỳ thực tế: hãy chú tâm quán chiếu mọi vận hành của thân tâm ngay trong hiện tại.
Theo quan điểm của Ngài Mahasi cho người mới, thiền không phải là việc tìm kiếm sự an lạc hay tĩnh lặng đặc biệt. Hành thiền là quá trình phát triển cái nhìn thấu đáo. Mọi cử động của thân đều cần được nhận diện rõ rệt. Khi tâm trí vận hành ý tưởng, hãy tỉnh thức về điều đó. Khi có khó chịu, biết khó chịu. Chính sự hay biết này tạo nên nền móng cho trí tuệ phát sinh.
Bậc Thầy Mahāsi luôn dắt dẫn hành giả mới đi từ những tiền đề giản đơn nhất. Chuyển động của hơi thở thông qua sự phồng xẹp của cơ bụng, trở thành đối tượng tập trung chủ đạo bởi sự thường trực và tính rõ ràng. Khi sự ghi nhận “phồng, xẹp” được nối tiếp không gián đoạn, trạng thái tâm lý sẽ dần thoát khỏi sự hỗn loạn và tăng cường độ sáng suốt. Nếu tâm phóng đi, chỉ cần ghi nhận “nghĩ” rồi quay về. Không nên nảy sinh tâm lý tự ti hay cố công lý giải.
Thông qua những lời chỉ dạy trong Ngài Mahasi bài giảng, Ngài chỉ dạy rằng trọng tâm không nằm ở việc ngồi lâu hay mau, mà là chất lượng của sự hay biết trong tỉnh thức. Chỉ cần vài phút thực hành đúng, còn hơn nhiều giờ nhưng thiếu sự tỉnh giác. Do here đó, những người mới khởi sự không nên tạo áp lực quá lớn cho bản thân, mà nên tập trung vào tính thường xuyên và lòng kiên nhẫn.
Một nét đặc thù trong hệ thống Ngài Mahasi cho người mới nằm ở việc không khu biệt sự tu tập trong tư thế tọa thiền. Tỉnh giác được duy trì xuyên suốt trong cả đi, đứng, nằm và ngồi. Dù là trong những việc nhỏ nhặt như dùng bữa, vệ sinh hay trò chuyện, chỉ cần có sự hiện diện của sati, đó chính là hành thiền. Kết quả là, người tu tập sẽ dần tích lũy được sự tỉnh thức trong mọi phương diện cuộc sống.
Khi tuân thủ nghiêm túc lộ trình trong Ngài Mahasi bài giảng, người mới tập sẽ khởi sự nhận diện một quy luật trọng yếu: vạn pháp đều có sự sinh khởi và hoại diệt. Cảm giác không ở mãi, suy nghĩ không ở mãi, cảm xúc cũng không ở mãi. Cái thấy này không dựa trên nền tảng lý thuyết mà dựa trên thực chứng cá nhân. Nó góp phần làm tiêu tan sự clinging và những thói quen phản ứng của tâm ý.
Đối với người mới khởi sự, hướng đi của Ngài Mahasi cho người mới là một hành trình đáng tin cậy và trung thực. Chẳng cần niềm tin mù quáng hay sự mong cầu thái quá về kết quả. Chỉ cần thực hành đúng, quan sát đều đặn, và để trí tuệ tự lớn lên theo thời gian. Đây chính là điểm tinh yếu trong những lời huấn thị đơn sơ nhưng sâu sắc của Ngài Mahāsi.